Dövlət Vergi Xidmətinin nümayəndəsi: Əmlak kirayə verildiyi zaman əldə olunan gəlirlərdən 14 faiz dərəcə ilə ödəmə mənbəyində vergi tutulur

Son zamanlar kirayə verilən mənzillərin sayında artım müşahidə olunur. Bir çox hallarda mənzil kirayə götürənlə kirayə verən arasında müqavilə imzalanmır. Bununla da onlar tərəflər vergidən yayınırlar. Halbuki, həm ev sahibi, həm də ortada vasitəçilik edən makler əldə etdikləri gəlir müqabilində dövlətə vergi ödəməlidirlər. Bunu etməmək üçün ev sahibləri kirəyə götürənlə qeyri-rəsmi, şifahi razılaşma əldə edir və mənzili ona verirlər. Bu isə kirayə mənzillərlə bağlı icarə müqaviləsinin bağlanmasını və vergi ödənişi məsələsini aktuallaşdırır.

Azərbaycan Respublikası ərazisində aparılan maddi fəaliyyətlər notarial qaydada tərəflər arasında rəsmiləşdirilməlidir. Kirayə münasibətləri də kirayə müqaviləsi ilə tərəflər arasında rəsmiləşdirilir. Bu gün ölkəmizdə kirayə müqavilələri çox az sayda bağlanır. Bunun da ən böyük səbəbi notarial xərclər, bəzi sənədlərin təsdiqi, kirayə məbləğindən tutulan 14 faizlik vergidir. Müqavilə bağlandıqda vergi ödəmək zərurəti yarandığı üçün tərəflərin heç biri buna təşəbbüs göstərmir. Adətən tərəflər arasında müqavilə münasibətləri zamanı ödəmə mənbəyindən tutulan vergi pulu köçürən tərəfin üzərinə qoyulur. 

Bəs bu vergini kim ödəməlidir? Ev sahibi, yoxsa kirayəçi? Vergi uçotuna alınmadan mənzilin kirayə verilməsi nə ilə nəticələnə bilər?

“İki sahil”in mövzu ilə bağlı suallarını cavablandıran Dövlət Vergi Xidmətinin Media və kommunikasiya idarəsinin Media şöbəsinin rəisi Şahin Məmmədov bildirdi ki, əmlak kirayə verildiyi zaman əldə olunan gəlirlərdən 14 faiz dərəcə ilə ödəmə mənbəyində vergi tutulur: “İcarədarın VÖEN-i olmadığı halda icarəyəverən şəxs vergi orqanında uçota alınaraq VÖEN əldə etməli və əldə etdiyi gəlirdən 14 faiz dərəcə ilə gəlir vergisi ödəməlidir. İcarədarın VÖEN-i olduğu halda isə həmin şəxs icarəyəverənə ödədiyi kirayə haqlarından ödəmə mənbəyində 14 faiz dərəcə ilə vergini tutaraq dövlət büdcəsinə köçürməlidir”.

Yəni, evin kirayə verilməsinə görə vergi onun sahibinə çatacaq vəsait hesabına ödənməlidir. Lakin təcrübədə əksər hallarda tərəflər öz aralarında razılaşaraq vergidən yayınmağa çalışırlar. “Bəs vergi uçotuna alınmadan mənzilin kirayə verilməsi nə ilə nəticələnə bilər” sualına  cavabında isə Şahin Məmmədov  vurğuladı ki, verginin (o cümlədən ödəmə mənbəyində verginin) hesabatda göstərilən məbləği azaldılmışdırsa, habelə büdcəyə çatası vergi məbləği hesabat təqdim etməməklə yayındırılmışdırsa vergi ödəyicisinə azaldılmış və ya yayındırılmış vergi məbləğinin 50 faizi miqdarında maliyyə sanksiyası tətbiq edilir: “Hesablanmış vergi məbləğləri Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş müddətdə ödənilmədikdə, ödəmə müddətindən sonrakı hər bir ötmüş gün üçün vergi ödəyicisindən ödənilməmiş vergi məbləğinin 0,1 faizi məbləğində faiz tutulur. Müəyyən edilmiş faiz vergi ödənişlərinə münasibətdə bütün ötmüş müddətə, ancaq bir ildən çox olmamaq şərti ilə tətbiq edilir”.

Vergi Məcəlləsinə edilən son dəyişikliklərdən bəhs edən  qurum  nümayəndəsi diqqətə çatdırdı ki, son dəyişikliyə əsasən, əlaqələndirici platformalar vasitəsilə vergi ödəyici olmayan şəxslər arasında əmlak kirayəsi zamanı icarəyəverənin verginin ödənilməsi və bəyannamənin təqdim edilməsi ilə bağlı vəzifəsi həmin platformalar, yəni vergi agentləri tərəfindən yerinə yetiriləcək.

Sonda diqqətə çatdırmaq yerinə düşər ki, hər bir şəxs evini kirayə verəndə də mütləq qanun çərçivəsində sənədləşmə işi aparmalı, bu sənədləşməni notarial qaydada rəsmiləşdirməli, üzərinə düşən məsuliyyətdən qaçmamalıdır. Dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş vergiləri ödəmək hər kəsin konstitusion borcudur. Digər tərəfdən, bu, həm evini kirayə verən vətəndaşın təhlükəsizliyi və gələcəkdə pensiya təminatının bir qədər də yaxşı olması, həm də ölkəmizin daha da güclənməsi üçün vacib şərtlərdən biridir. İnkişaf etmiş bütün ölkələrdə də vergiləri zamanında ödəmək hər bir vətəndaşın ən birinci vəzifəsidir. Bu vəzifəni layiqincə yerinə yetirməyənlər sərt cəzalarla üz-üzə qalırlar. Odur ki, məsuliyyətimizi dərk edək, vergidən yayınmayaq. 

Yaqut  Ağaşahqızı, “İki sahil”