Novruz bayramı, əsrlər boyu Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlərini, adət-ənənələrini və mədəniyyətini əks etdirən ən qədim və əziz bayramlardan biridir. "Yeni gün" mənasını verən Novruz, yazın gəlişini, təbiətin oyanışını və yeni ilin başlanğıcını simvolizə edir. Bu bayram təkcə Azərbaycanda deyil, həmçinin Balkanlardan Mərkəzi Asiyaya qədər geniş bir coğrafiyada, 300 milyondan artıq insan tərəfindən qeyd olunur. Novruz bayramının tarixi minilliklərə dayanır və Zərdüştlük dövrünə qədər uzanır. Bu bayram, təbiətin yenidən dirçəlişini, torpağın oyanışını və insanların yeni ümidlərlə dolu bir dövrə qədəm qoymasını təcəssüm etdirir. Novruz, həm də ailə və cəmiyyət dəyərlərinin möhkəmləndirilməsi, insanlar arasında birlik və həmrəyliyin gücləndirilməsi baxımından mühüm rol oynayır.
Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsindən sonra milli-mənəvi dəyərlərin qorunması və təbliği istiqamətində əhəmiyyətli addımlar atılmışdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Novruz bayramı dövlət səviyyəsində qeyd edilməyə başlanmış, onun əhəmiyyəti və mahiyyəti geniş kütlələrə çatdırılmışdır. Heydər Əliyev Novruzu "xalqın gözəl neməti və dostluq, həmrəylik, yüksək mənəviyyat bayramı" kimi dəyərləndirmişdir. Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO və ISESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsləri nəticəsində Novruz bayramı beynəlxalq səviyyədə tanınmışdır. 2009-cu ildə UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 4-cü sessiyasında Novruz, Azərbaycan da daxil olmaqla bir neçə ölkənin birgə nominasiyası kimi UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrsin Reprezentativ siyahısına daxil edilmişdir. Daha sonra, 23 fevral 2010-cu ildə BMT Baş Assambleyasının 64-cü sessiyasında martın 21-i "Beynəlxalq Novruz Günü" elan edilmişdir. Bu qərar, Novruzun beynəlxalq səviyyədə tanınması və təbliği istiqamətində mühüm addım olmuşdur.
Novruz bayramının beynəlxalq müstəvidə tanıdılması, Azərbaycanın mədəni diplomatiyasının mühüm istiqamətlərindən biridir. Heydər Əliyev Fondunun təşkilatçılığı ilə dünyanın müxtəlif ölkələrində Novruz şənlikləri keçirilmiş, sərgilər, konsertlər və digər mədəni tədbirlər vasitəsilə bu bayramın mahiyyəti və əhəmiyyəti geniş auditoriyalara çatdırılmışdır. Məsələn, hər il Parisdə UNESCO-nun mənzil-qərargahında keçirilən Novruz tədbirləri, müxtəlif ölkələrin mədəniyyətlərinin təqdim olunduğu platformaya çevrilmişdir. Bu tədbirlərdə Azərbaycan mədəniyyəti, musiqisi, rəqsləri və milli mətbəxi nümayiş etdirilərək, Novruzun beynəlxalq səviyyədə tanıdılmasına töhfə verilmişdir. Bundan əlavə, Azərbaycanın xarici ölkələrdəki səfirlikləri və diaspor təşkilatları tərəfindən təşkil edilən Novruz tədbirləri, bu bayramın qlobal miqyasda tanınmasına və sevilməsinə şərait yaratmışdır. Bu cür tədbirlər, müxtəlif millətlərin nümayəndələrini bir araya gətirərək, mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafına xidmət etmişdir.
Novruz bayramı, sülh, dostluq və həmrəylik kimi ümumbəşəri dəyərləri təbliğ edir. Bu bayram, insanların bir-birinə hörmət etməsini, təbiətə sevgi və qayğı göstərməsini, ailə və cəmiyyət dəyərlərinə bağlılığı vurğulayır. Novruzun beynəlxalq səviyyədə tanınması, mədəni müxtəlifliyin qorunması və təşviqi baxımından da böyük əhəmiyyət kəsb edir. BMT Baş Assambleyasının Novruzla bağlı qətnaməsində qeyd edilir ki, bu bayram "mədəni müxtəlifliyin və mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqinə töhfə verir". Bu, Novruzun təkcə regional deyil, qlobal əhəmiyyətini göstərir. Novruz bayramı, UNESCO tərəfindən Qeyri-Maddi Mədəni İrs kimi tanınaraq, insanlığın ortaq mədəni irsinin bir parçası olaraq qəbul edilmişdir. Bu tanınma, Novruzun qorunması və gələcək nəsillərə ötürülməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Novruzun UNESCO-nun Qeyri-Maddi Mədəni İrs siyahısına daxil edilməsi, onun beynəlxalq səviyyədə tanınmasına və təbliğinə təsir edir.
Prezident İlham Əliyev 18 mart 2023-cü il tarixində Tərtər rayonunun Talış kəndində Novruz tonqalını alovlandıraraq Azərbaycan xalqını bayram münasibətilə təbrik etmişdir. Dövlət başçısı çıxışında vurğulamışdır ki, Azərbaycan Ordusunun qəhrəmanlığı nəticəsində bu torpaqlar azad edilmiş və bu gün biz bu ərazilərdə quruculuq işləri aparırıq. Prezident İlham Əliyev qeyd etmişdir: "Bu gün biz qurub-yaradırıq. O cümlədən burada, Talış kəndində, Suqovuşan qəsəbəsində, Hadrutda, Şuşada, bütün başqa azad edilmiş torpaqlarda qurub-yaradırıq. Dövlət başçısı, həmçinin, Ermənistanın işğal dövründə bu əraziləri viran qoyduğunu, talan etdiyini və infrastrukturu məhv etdiyini bildirmişdir. O, qeyd etmişdir ki, Azərbaycan isə bu torpaqlarda genişmiqyaslı quruculuq və bərpa işləri həyata keçirir, kənd və qəsəbələri yenidən qurur, sakinlərin doğma yurdlarına qayıdışı üçün şərait yaradır. Prezident İlham Əliyev Talış kəndinin yenidən qurulmasına başlanmasından hələ bir il keçmədiyini vurğulayaraq, görülən işlərin sürətini və miqyasını xüsusilə qeyd etmişdir. Bu çıxış, Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində həyata keçirilən genişmiqyaslı bərpa və quruculuq işlərinin əhəmiyyətini və sürətini əks etdirir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə aparılan bu işlər, ölkənin ərazi bütövlüyünün bərpası və məcburi köçkünlərin doğma torpaqlarına qayıdışı prosesində mühüm rol oynayır. Bu fəaliyyətlər, həmçinin, regionda sülhün və sabitliyin təmin edilməsinə, eləcə də Azərbaycanın iqtisadi və sosial inkişafına töhfə verir.
Novruz bayramının beynəlxalq müstəvidə tanıdılması, Azərbaycanın mədəni irsinin qorunması və təbliği istiqamətində atılan uğurlu addımların nəticəsidir. Bu bayramın UNESCO və BMT tərəfindən tanınması, onun qlobal əhəmiyyətini təsdiqləyir. Novruz, sülh, dostluq və həmrəylik kimi dəyərləri təbliğ edərək, mədəniyyətlərarası dialoqun inkişafına mühüm töhfə verir. Prezident İlham Əliyevin 18 mart 2023-cü il tarixində Talış kəndində Novruz bayramı münasibətilə etdiyi çıxışında vurğuladığı kimi, Azərbaycan xalqı azad edilmiş torpaqlarda genişmiqyaslı quruculuq və bərpa işləri həyata keçirir. Bu fəaliyyətlər, ölkəmizin ərazi bütövlüyünün bərpası və məcburi köçkünlərin doğma yurdlarına qayıdışı prosesində mühüm rol oynayır. Eyni zamanda, bu işlər regionda sülhün və sabitliyin təmin edilməsinə, Azərbaycanın iqtisadi və sosial inkişafına əhəmiyyətli töhfələr verir.
Aynurə Mahmudova,
Bakı şəhəri, 55 saylı tam orta məktəbin Biologiya müəllimi,
YAP Xətai rayon təşkilatının İ.Orucova 21A ərazi partiya təşkilat sədri
